Czym są inteligentne kontrakty?
Czym jest smart contract?
Inteligentna umowa to algorytm komputerowy monitorujący warunki transakcji w łańcuchu bloków. Każdy kontrakt składa się z kodu zawierającego określone warunki, których spełnienie doprowadzi do osiągnięcia wcześniej znanego rezultatu. W takim przypadku proces jest zautomatyzowany i eliminuje udział osób trzecich.
Inteligentne kontrakty nie są prawnie wiążące. Gwarantują jednak przejrzystość i wiarygodność transakcji, ponieważ działają na zdecentralizowanych rejestrach cyfrowych, co oznacza, że nie są kontrolowane przez administratora ani organizację.
Historia technologii
Koncepcja inteligentnych kontraktów została po raz pierwszy zaproponowana przez amerykańskiego naukowca Nicka Szabo w 1994 roku.
Szabo uważał, że inteligentne kontrakty to skomputeryzowane protokoły transakcyjne, które egzekwują warunki transakcji. W swoim artykule naukowiec argumentował, że technologia powinna minimalizować potrzebę pośredników i złośliwego wpływu zewnętrznego.
„Protokoły pieniądza cyfrowego są doskonałym przykładem wykorzystania inteligentnych kontraktów. Umożliwiają płatności w Internecie, zachowując przy tym cechy pieniądza papierowego […]. Potrzebujemy protokołu, który gwarantuje, że produkt zostanie dostarczony, jeśli kupujący za niego zapłacił i odwrotnie. Inteligentne kontrakty mają potencjał, aby znacznie obniżyć koszty wielu transakcji handlowych” – czytamy w artykule Szabo.
Już wtedy naukowiec nakreślił podstawy zdecentralizowanych finansów. Jednak te teoretyczne koncepcje weszły w życie dopiero w 2009 roku, po pojawieniu się Bitcoina .
Na przykładzie pierwszej kryptowaluty stało się jasne, w jaki sposób inteligentne kontrakty ustanawiają i kontrolują spełnienie ustalonych warunków transferu zasobów cyfrowych pomiędzy użytkownikami.
Pierwsze inteligentne kontrakty umożliwiały przesyłanie kryptowalut z jednego adresu na drugi, jeśli użytkownik podpisze transakcję kluczem prywatnym i będzie miał wystarczającą liczbę monet na koncie.
Kolejnym znaczącym wydarzeniem dla rozwoju technologii była publikacja w 2013 roku białej księgi sieci Ethereum. Autor i założyciel Blockchain, Vitalik Buterin, opisał tę koncepcję jako „warstwę bazową”, która nie ogranicza się do tworzenia samych protokołów finansowych.
„Ethereum, dzięki wbudowanemu językowi programowania, pozwala każdemu użytkownikowi napisać inteligentny kontrakt i stworzyć zdecentralizowaną aplikację z własnymi zasadami” – czytamy w dokumencie.
Inteligentne obiekty kontraktowe
Inteligentny kontrakt zawiera kilka niezmiennych komponentów zapewniających jego wykonanie:
- uczestnicy transakcji i ich podpisy cyfrowe;
- przedmiot umowy – istnieje w środowisku inteligentnych kontraktów;
- warunki realizacji transakcji – informacja opisana jest matematycznie przy użyciu języka programowania odpowiedniego dla wybranej sieci. Określa wymagania stawiane uczestnikom transakcji, zasady wymiany oraz system nagród i kar.
Rodzaje inteligentnych kontraktów
Technologia wyrosła już ze swoich podstawowych funkcji, takich jak przesyłanie kryptowaluty z jednego adresu na drugi. Inteligentne kontrakty są aktywnie badane i sukcesywnie wdrażane przez firmy z różnych branż. Dlatego można je klasyfikować.
Rodzaje inteligentnych kontraktów:
- płatność – zapewnia transfer środków pomiędzy stronami na wcześniej znanych warunkach;
- depozyt – pełnią rolę pośredników w transakcji. Inteligentny kontrakt przechowuje aktywa do czasu spełnienia określonych warunków;
- kontrakty zarządcze – zapewniają zdecentralizowane podejmowanie decyzji w blockchain lub DAO ;
- umowa wielopodpisowa – do sfinalizowania transakcji wymagana jest zgoda kilku stron.
Ponadto inteligentne kontrakty dzielą się na kilka kategorii według następujących cech:
- według środowiska wykonawczego – scentralizowane lub zdecentralizowane;
- według stopnia anonimowości – poufne, częściowo poufne lub jawne;
- zgodnie z mechanizmem wykonawczym – automatycznym lub ręcznym.
Porównanie inteligentnych kontraktów z „tradycyjnymi”.
| Inteligentne kontrakty | Regularne umowy | |
| Metoda | Kod komputerowy | Język naturalny |
| Działająca baza | Technologia rozproszonej księgi głównej | Czynniki instytucjonalne i wymagania stron porozumienia |
| Rejestracja i przechowywanie danych | Na blockchainie | W wersji papierowej lub elektronicznej |
| Możliwość wprowadzania zmian | Pozostaje bez zmian | Temat do ogólnej dyskusji |
Zalety i wady inteligentnych kontraktów
Zastosowanie smart contracts zwiększa bezpieczeństwo umów o transfer aktywów lub informacji, gdyż eliminuje konieczność angażowania w transakcję kontrahenta takiego jak bank czy broker. Cały proces realizacji warunków umowy jest zautomatyzowany.
Dzięki blockchainowi wynik inteligentnej umowy zostaje na zawsze zapisany w rejestrze, co jednocześnie uniemożliwia jego zmianę lub sfałszowanie.
Zatem zalety inteligentnego kontraktu:
- automatyzacja rutynowych procesów;
- niezawodność;
- bezpieczeństwo;
- efektywność transakcji.
Warto zaznaczyć, że brak możliwości wprowadzenia zmian w inteligentnym kontrakcie również można uznać za wadę tej technologii. Jeśli do blockchainu zostanie wprowadzony inteligentny kontrakt zawierający błąd lub lukę, nie będzie można go już usunąć.
Przykładowo w trzecim kwartale 2023 r. hakerzy wykorzystując błędy w inteligentnych kontraktach ukradli 93,27 mln dolarów. Aby temu zapobiec, projekty korzystają z porad audytorów takich jak CertiK .
Ponadto inteligentny kontrakt nie może samodzielnie operować na danych spoza sieci. Aby to zrobić, potrzebuje wyroczni typu blockchain, takich jak Chainlink. Spowalnia to masowe przyjęcie technologii, ponieważ wiele aplikacji otrzymuje informacje z zewnątrz w czasie rzeczywistym (na przykład prognozy pogody).
Zastosowanie inteligentnych kontraktów
Inteligentne kontrakty wspierają działanie zdecentralizowanego sektora finansowego, wolumen zablokowanych aktywów w chwili pisania tego tekstu przekracza 51,3 miliarda dolarów. Smart contracts wspierają działanie DAO, projektów GameFi i metaversów.
Kierunki rozwoju i zakres zastosowania inteligentnych kontraktów szybko rosną, pomimo względnej nowości technologii. Potencjałem inteligentnych kontraktów interesują się m.in. medycyna, logistyka, edukacja czy nieruchomości.
Opieka zdrowotna
Inteligentne kontrakty i ich zaszyfrowany charakter pomogą poprawić prywatność pacjentów podczas przetwarzania ich danych. Ponadto zastosowanie inteligentnych kontraktów może znacznie przyspieszyć proces przetwarzania dokumentacji i wyników zarówno pomiędzy instytucjami medycznymi, jak i pomiędzy pacjentem a ubezpieczycielem. Zmniejsza się również ryzyko fałszowania dokumentów, ponieważ wszystkie działania są na zawsze rejestrowane w blockchainie.
Logistyka
Brytyjska firma logistyczna Unipart Group uważa inteligentne kontrakty za idealną technologię maksymalizującą optymalizację procesu dostaw. Zdaniem ekspertów przy dostawie jednego kontenera z punktu A do punktu B dochodzi do około 200 interakcji pomiędzy 30 różnymi stronami. Każde z tych działań niesie ze sobą ryzyko błędu ludzkiego lub oszustwa.
Wprowadzenie inteligentnych kontraktów pomaga stworzyć infrastrukturę zawierającą informacje o dostawcach, przewoźnikach, trasach, pogodzie i innych wskaźnikach. Giganci tacy jak Maersk już próbują wdrożyć to podejście.
Edukacja
Technologia może ulepszyć sektor edukacji, tworząc ujednoliconą bazę danych uczniów, studentów i nauczycieli. W bazie będą przechowywane informacje o wszystkich etapach szkolenia, wynikach i osiągnięciach. W ten sposób można znacznie zwiększyć rzetelność akademicką, ponieważ niemożliwe jest sfałszowanie danych z mocą wsteczną.
Wnioski
Zastosowanie inteligentnych kontraktów wykracza poza branżę kryptowalut. Technologie, które zostały wdrożone nie tak dawno temu, znalazły zastosowanie w tradycyjnym biznesie i życiu codziennym.
Inteligentne kontrakty zapewniają poufność zaszyfrowanych informacji. Gwarantują także niezawodność, bezpieczeństwo i efektywność transakcji. Ponadto technologia może znacznie obniżyć koszty różnych procesów i kontroli poprzez automatyzację wielu mechanizmów.
Jednak niezmienny charakter kodu jest główną zaletą i wadą. Ponieważ inteligentnej umowy nie można zmienić po wdrożeniu na blockchainie, przed jej wdrożeniem należy przeprowadzić dokładne kontrole.
To też będzie interesujące
