Efekt sieciowy w gospodarce cyfrowej: wyjaśniamy na przykładach

Czym jest efekt sieciowy?

Efekt sieciowy to zjawisko, w którym wzrost liczby osób lub uczestników zwiększa wartość towaru lub usługi. Innymi słowy, sieć staje się bardziej wartościowa dla każdego uczestnika w miarę powiększania się bazy użytkowników. Ta pozytywna pętla sprzężenia zwrotnego tworzy cykl, w którym większa adopcja przyciąga więcej użytkowników, prowadząc do dalszego wzrostu i silniejszego efektu sieciowego.

Internet jest klasycznym przykładem. Początkowo korzystała z niego ograniczona liczba osób, głównie personel wojskowy. Jednak wraz ze wzrostem liczby użytkowników zwiększyła się ilość dostępnych treści, informacji i usług. Ulepszona i rozszerzona funkcjonalność stron internetowych przyciągała coraz więcej osób do komunikacji i handlu online. Doprowadziło to do wzrostu ruchu w Internecie, a w konsekwencji do wzrostu ogólnej wartości Internetu.

Efekt sieciowy zaczyna odgrywać decydującą rolę, gdy liczba użytkowników osiąga tzw. masę krytyczną. W tym momencie korzyści płynące z korzystania z produktu lub usługi stają się równe lub większe niż ich koszt. Gdy sieć pozyska wystarczającą liczbę użytkowników, przyciągnięcie nowych staje się łatwiejsze, ponieważ potencjalni klienci widzą w nich większą wartość ze względu na pozytywne efekty zwiększonej liczby użytkowników.

Czym są sieci jednokierunkowe i dwukierunkowe?

Istnieją dwa główne rodzaje efektów sieciowych. Oba opierają się na wzroście, ale różnica polega na sposobie ich rozszerzania.

Jednokierunkowe efekty sieciowe to zjawisko, w którym wartość produktu lub usługi wzrasta po prostu dlatego, że zwiększa się liczba jednej grupy użytkowników. Jest to również znane jako prawo Metcliffe’a, które mówi, że wartość sieci jest proporcjonalna do liczby połączonych użytkowników podniesionych do kwadratu.

Dobrym przykładem takiej sieci są platformy społecznościowe i komunikatory. Im więcej użytkowników dołącza do takich usług, tym więcej połączeń społecznych, komunikacji i treści rośnie, co poprawia ogólne wrażenia użytkownika i wartość takiego produktu.

Z drugiej strony, dwukierunkowe efekty sieciowe pojawiają się, gdy wartość produktu lub usługi zależy od interakcji między dwiema różnymi grupami uczestników. Przykładowo, sukces systemów płatności takich jak Visa czy Mastercard opiera się na relacjach pomiędzy kupującymi i sprzedającymi. Powszechność akceptacji kart kredytowych wśród sprzedawców zwiększa ich atrakcyjność dla kupujących i odwrotnie.

Ten rodzaj efektu sieciowego można również bardzo dobrze zaobserwować na różnych platformach handlowych, gdzie wzrost liczby kupujących (jedna grupa) zachęca więcej sprzedawców (druga grupa) do korzystania z platformy.

W idealnej sytuacji wzrost liczby użytkowników jednej grupy powinien odpowiadać interesom drugiej grupy. Przykładowo, nadmierna liczba osób poszukujących zakwaterowania na Airbnb przy niewystarczającej liczbie ofert może prowadzić do spadku liczby użytkowników. Jednocześnie mniejsza liczba kupujących może zmniejszyć motywację sprzedawców do oferowania usług na takiej platformie.

Przykłady efektu sieci w różnych branżach

Efekt sieci można zaobserwować w różnych sferach ludzkiej działalności.

Telefony komórkowe

Efekt sieciowy w korzystaniu z telefonów komórkowych ilustruje, w jaki sposób wzrost liczby użytkowników bezpośrednio wpływa na wartość. Początkowo, gdy po raz pierwszy wprowadzono telefony komórkowe, były one niedostępne dla szerokiego grona osób ze względu na ich wysoki koszt i ograniczone zastosowania. Ponadto liczba użytkowników korzystających z tego rodzaju komunikacji była niewielka.

Jednak ulepszenia w technologii telefonów komórkowych doprowadziły do nowych działań, takich jak wysyłanie wiadomości tekstowych. To znacznie zwiększyło wartość posiadania telefonu komórkowego, ponieważ umożliwiło szybką wymianę informacji. Z czasem jego koszt spadł do punktu, w którym większość ludzi mogła sobie pozwolić na zakup, wierząc, że korzyści płynące z korzystania z tego urządzenia znacznie przewyższają koszty. Gdy liczba użytkowników osiągnęła masę krytyczną, nastąpił gwałtowny wzrost popularności telefonów komórkowych.

Sieci społecznościowe

Efekty sieciowe można znaleźć we wszystkich sieciach społecznościowych. Na przykład, im więcej użytkowników publikuje treści i media na X (dawniej Twitter), tym bardziej przydatna staje się ta platforma dla ludzi i tym więcej osób z niej korzysta. To samo dotyczy innych platform społecznościowych, takich jak Instagram, TikTok, Snapchat, YouTube i innych, które znalazły dla siebie pewne nisze dzięki efektowi sieci.

Firmy technologiczne

Duże korporacje technologiczne również mają nieodłączny efekt sieci, który również uczynił je liderami w swoich dziedzinach.

• na przykład Google, z globalnym udziałem wynoszącym ponad 90 procent, jest liderem na rynku wyszukiwania online. Efekt sieciowy firmy jest zapewniany głównie dzięki ich usługom, które obejmują Android, Mapy, Gmail, YouTube i inne. Według analityków portalu inwestycyjnego Morningstar, “Google ma najczęściej używaną wyszukiwarkę na świecie, a tak duża i rosnąca baza użytkowników stworzyła sieć, którą trudno powielić”.

• Facebook powstał jako sposób dla studentów uniwersytetów na łączenie się ze sobą przy użyciu ich prawdziwych tożsamości – co było niezwykłą cechą platformy mediów społecznościowych we wczesnych dniach Internetu. Dało to impuls, który pomógł stworzyć trwały efekt sieciowy. Ponieważ więcej połączeń między użytkownikami prowadziło do korzyści z korzystania z platformy, Facebook był w stanie stworzyć bardziej połączoną sieć społecznościową szybciej niż inne platformy mediów społecznościowych, które zachęcały do anonimowości. Jeśli nowy użytkownik dołączy do platformy, aby połączyć się z innymi, ale nie znajdzie nikogo, kogo faktycznie zna, może nigdy więcej nie zalogować się do sieci społecznościowej, a osiągnięcie masy krytycznej nigdy nie nastąpi;

• dobrym przykładem dwukierunkowego efektu sieciowego jest Amazon. Każda grupa użytkowników jest bezpośrednio połączona z rynkiem i pośrednio ze sobą nawzajem. Platforma rozszerza się, gdy marka dodaje do niej produkty i towary, tworząc większą różnorodność i kilka dodatkowych powodów, dla których klient może dokonać zakupu. Podobnie, każdy nowy kupujący czyni ten rynek bardziej atrakcyjnym dla sprzedawców.

Amazon wykorzystał również efekt sieci do uruchomienia innych usług. Na przykład AWS zapewnia przetwarzanie w chmurze i usługi dla dostawców aplikacji i usługodawców, aby mogli obsługiwać swoich klientów.

Inną znaną firmą, która opiera się na efekcie sieci, jest Apple. Tworzy ona swoje produkty z funkcjami skoncentrowanymi na systemie iOS, takimi jak FaceTime, iMessage, Game Center i inne. Każdy, kto posiada urządzenie Apple, może łatwo komunikować się z każdą inną osobą, która również posiada takie urządzenie. Ponieważ coraz więcej osób posiada kompatybilną technologię, wartość posiadania iPhone’a, iPada lub Macbooka rośnie.

Kolejną funkcją, w którą inwestuje firma, jest App Store, który wykorzystuje dwukierunkowy efekt sieciowy. Jeśli na rynku jest duża liczba posiadaczy urządzeń Apple, deweloperom aplikacji bardziej opłaca się inwestować i skupiać się na aplikacjach na iOS. Więcej deweloperów oznacza lepsze aplikacje i większą różnorodność, co zwiększa wartość posiadania urządzenia z systemem iOS, aby móc korzystać z tych aplikacji.

Efekt sieci w kryptowalutach

Koncepcja efektu sieci odgrywa również kluczową rolę w świecie kryptowalut. Zasadniczo oznacza to, że wartość kryptowaluty rośnie wraz z liczbą jej użytkowników, co zwiększa płynność i wolumen obrotu, prowadząc do większej akceptacji i wykorzystania aktywów.

Ponieważ ekosystem Web3 opiera się na fundamentalnych zasadach decentralizacji, efekt sieci ma kluczowe znaczenie dla różnych segmentów Web3, w tym protokołów DeFi, gier blockchain, zdecentralizowanych organizacji (DAO), NFT i innych. Im więcej użytkowników przyciąga projekt kryptowalutowy, tym większą potencjalną wartość oferuje on swoim uczestnikom.

Efekt sieci na przykładzie bitcoina

Koncepcja efektu sieci odgrywa ważną rolę w określaniu skuteczności bitcoina. Podobnie jak w przypadku walut fiducjarnych, wartość bitcoina zależy od tego, czy jest on akceptowany przez ludzi do transakcji lub jako inwestycja. Im szerzej bitcoin jest używany, tym bardziej staje się cenny dla tych, którzy chcą z niego korzystać.

Wśród entuzjastów kryptowalut panuje przekonanie, że bitcoin może ostatecznie zastąpić tradycyjne waluty. Na drodze bitcoina stoi jednak tak zwany “socjotechniczny blockchain”. Zjawisko to opisuje, w jaki sposób przyjęcie nowej technologii może zostać spowolnione lub zatrzymane z powodu zakorzenionego korzystania z istniejących systemów. Bitcoin napotyka podobne bariery w regionach takich jak Europa, gdzie ugruntowane systemy płatności, takie jak PayPal, spowalniają korzystanie z kryptowalut przez coraz więcej osób.

Niemniej jednak, powszechna akceptacja bitcoina wynika z dwóch głównych czynników: jego wewnętrznej wartości jako jednostki monetarnej oraz wpływu efektu sieciowego. Od czasu wprowadzenia bitcoina w 2009 roku, wskaźnik jego adopcji stale rośnie, a każdy nowy członek sieci zachęca innych do przyłączenia się. Oczekuje się, że proces ten będzie kontynuowany do momentu osiągnięcia masy krytycznej umożliwiającej szybką integrację bitcoina z głównym nurtem gospodarki.

Wnioski

Niezależnie od tego, czy chodzi o media społecznościowe, rynki, kryptowaluty itp., efekty sieciowe odgrywają kluczową rolę w rozpowszechnianiu pomysłów i ich przyjmowaniu. Prowadzi to do różnych korzyści, w tym zwiększonego zaangażowania użytkowników, możliwości monetyzacji, przewagi konkurencyjnej i zwiększonych zwrotów finansowych.

Efekt sieciowy służy zatem jako katalizator tworzenia i wzmacniania wzajemnych powiązań w świecie cyfrowym, przyczyniając się do ewolucji gospodarki cyfrowej. Podkreśla on znaczenie społeczności i zaangażowania dla sukcesu biznesowego. Wraz z szybkim postępem technologicznym, zrozumienie i wykorzystanie efektu sieci może zapewnić znaczącą przewagę konkurencyjną i przyczynić się do stworzenia zrównoważonych i wzajemnie korzystnych ekosystemów, w tym w branży Web3.

Często zadawane pytania